Nieuwsgierig en de -sch klank

Ik kom regelmatig tegen dat mensen ‘nieuwschierig’ schrijven met de ‘sch’ in het midden. Dat komt natuurlijk omdat de ‘sg’ klank in 99 van de 100 gevallen geschreven wordt als ‘sch’. Hiervan zijn legio voorbeelden, maar toch een paar: school, schoenen, schilder, beschuit. Maar niet nieuwsgierig, dat is de uitzondering op de regel. Hier is de ‘sg’ klank verdeeld over twee lettergrepen: nieuws en gierig. Gierig naar nieuws, alles willen weten. Maar… gierig, dat betekent toch dat je niks weg wil geven? Alles zelf wil houden? Ja, dat is zo, gierig betekent zuinig. Maar gierig betekent ook hebberig, inhalig. Dus hebberig naar nieuws, alles willen weten. En dat schrijven we dus als nieuwsgierig, niet als nieuwschierig.

Die sch-klank, dat is wel een aparte. In het Engels en het Duits kom je hem ook tegen. In het Engels wordt hij uitgesproken als ‘sk’, zoals in school en schedule. In het Duits wordt het uitgesproken als ‘sj’, in Schule en scheinen.

In het oud Nederlands werden woorden als mensch ook geschreven met -sch aan het einde. Dit heeft te maken met de herkomst van het woord. Heel vroeger werd de ‘g’ klank aan het einde van het woord mensch ook daadwerkelijk uitgesproken. Pas in 1947 werd deze schrijfwijze officieel afgeschaft. Voor woorden met het achtervoegsel -isch, zoals logisch, is een uitzondering gemaakt, deze worden nog altijd geschreven met de sch aan het einde, ook al hoor je die klank niet meer bij de uitspraak.

Bijvoegelijke naamwoorden die eindigen op een -s werden voor 1947 officieel ook met de sch geschreven: een broedsche kip, vergeefsche moeite. Bijwoorden eindigend op een -s hadden dat niet: alvorens, desnoods.

In enkele werkwoorden werd de -sch ook geschrapt. Een mooi voorbeeld is het woord wasschen in de betekenis schoonmaken. Wassen als in groeien had de sch nooit, maar na 1947 werden ze dus ineens op dezelfde wijze geschreven. In het Duits zie je dat verschil nog wel: waschen en wachsen.

(Visited 225 times, 1 visits today)

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *