De sandalen, tekenen van boven

Dit blog is geschreven in de zomer van 2019

Mijn moeder is pas overleden. Je bent dan toch alert op eventuele tekenen die zij nog geeft. Natuurlijk waren er de zes hete luchtballonnen die we zagen door het ziekenhuisraam, net nadat ze was overleden en de zon ging die avond spectaculair mooi onder.

Een paar jaar geleden was ik met mijn dochters en mijn moeder een weekje op vakantie in Duitsland. Ze liep al wat lastiger en we gingen een dagje naar Koblenz. Eigenlijk had ze niet echt goede schoenen en ze wilde daar eens kijken of er een paar stevige sandalen te koop waren. Toen we uit de parkeergarage kwamen, kwamen we op een pleintje waar een orthopedische schoenenwinkel zat. We gingen er naar binnen en niet veel later kwamen we naar buiten. Mijn moeder had nieuwe sandalen aan, blauwe. Ze zaten heerlijk en ze liep er geweldig op. Ze was er zo blij mee dat ze ze daarna eigenlijk permanent droeg. Haar Duitse supersandalen! Ook in de winter droeg ze ze binnenshuis, ze gaven haar veel stevigheid en stabiliteit. Maarja, dan slijten ze ook hard. Ze heeft ze echt heel veel verder doorgedragen dan normaal zou moeten, maarja, ze zaten zo lekker! Uiteindelijk kwamen er andere sandalen, maar de blauwe Duitse sandalen gooide ze niet weg.

Toen ze net overleden was zei mijn zus: we kunnen haar ook die sandalen aantrekken. Ik dacht nog dat ze het serieus meende, maar het was een grapje. Mijn zus had bij mijn moeder thuis nog wel even rondgekeken of ze ze nog zag, maar ze waren nergens meer te bekennen. In de dagen voor de begrafenis maakten we vast een begin met het opruimen van mijn moeder’s huisje. De kliko werd volgestampt en aan de weg gezet. De keer erna was de kliko geleegd en mijn zus reed hem naar de achtertuin. Even later kwam ze binnen. “Je raadt nooit wat er nog in de kliko zit”, zei ze. Dus ik keek erin. Helemaal op de bodem van de kliko stonden… de Duitse sandalen! Allebei, keurig naast elkaar, alsof ze ze aan had! We keken elkaar aan en kregen het er koud van. Wat hiervan te denken? Ze waren dus weggegooid, mijn zus bedacht later dat ze dat zelf had gedaan, maar al een paar maanden geleden! Nu stonden ze daar, met zijn tweetjes, naast elkaar. Ze hadden diverse legingen van de kliko overleefd kennelijk. Zo bizar om te zien. Niet één sandaal, niet op zijn kop of verkeerdom, nee, ze stonden keurig naast elkaar op de bodem van de kliko. Een teken van boven?

Ik bedacht dat het het antwoord was van mijn moeder op de grap van mijn zus om ze haar aan te trekken in de kist. Of was het haar antwoord op: jij kunt ze wel weggooien, maar uiteindelijk bepaal ik zelf of ze echt weg gaan, ze zijn er nog, alsjeblieft!

Op de dag dat ze werd begraven was er voor ’s morgens regen voorspeld, de begrafenisondernemer had het al over paraplu’s. De dag ervoor waren we al even wezen kijken op de begraafplaats en was de zon gaan schijnen toen we daar liepen. Ik zei: “die paraplu’s zijn niet nodig, ze zorgt wel dat de zon schijnt als we daar lopen, let maar op”. Toen we de kist in de rouwauto zetten, regende het en toen we met de begrafenisstoet Baarn binnenreden, wat ik een onverwacht emotioneel moment vond, ‘terug in Baarn’, werd het droog en brak de zon door! Toen we de kist naar haar laatste rustplaats begeleidden, leek het of ze aan de knopjes van de zon aan het draaien was, nog iets hoger, nog iets feller om daarna op haar vingers getikt te worden. Ik hoorde de engelen al tegen haar zeggen: ‘nee Joke, je mag dat licht niet zo fel zetten!’, maar even later werd het licht toch weer feller: ‘Mijn geliefden lopen daar met mijn kist en ik wil de zon laten schijnen’. Zo werd het licht steeds wat feller en dan weer minder fel. Ik moest erom glimlachen. ‘Ja mam, ik weet het, je zit aan de knopjes te draaien’.

Als je er met andere mensen over praat, krijg je veel meer anekdotes te horen, veel knipperende lampen, lantaarnpalen, de aanwezigheid van de persoon voelen en ervaringen van rook of mist.

Gisteravond zaten we bij mijn zus in de tuin, het was mijn moeder’s verjaardag, de eerste die ze niet meer kon vieren. Laat op de avond keek ik om me heen en zag een mist in de hele tuin, een mist die vibreerde, alsof er allemaal lichtjes in knipperden. Had ze toch even de feestverlichting aangezet. Lieve mama, laat af en toe maar merken dat je er bent, dat vind ik wel fijn. Je zit nu op de engelenschool, word onze beschermengel maar.

Naschrift: twee weken later, toen de kliko weer geleegd werd, bleven wederom de sandalen netjes op de bodem staan… Mijn zus had er alweer vuilniszakken in gedaan, maar die heb ik er toch nog maar even uit gehaald en de sandalen uit de kliko gevist. Ze zaten niet bijzonder vast, ze waren gewoon vacuüm gezogen op de bodem van de kliko, waar altijd wat viezigheid ligt. Ik heb ze in een bak sop gezet en ze de hele middag laten weken. Mijn zus en ik waren die dag bezig het huisje van mijn moeder op te ruimen en aan het einde van de middag hebben we wat bloembakken uit mijn moeder tuin naar haar graf gebracht, samen met de sandalen.

Naschrift 2: Uiteindelijk hebben we de sandalen ook bij haar graf weggehaald, maar ja, wat ermee te doen? Uiteindelijk heeft mijn zus ze in de tuin begraven, onder een struik die ze in haar tuin heeft gezet. Die struik is dan weer de lievelingsplant van mijn oma, mijn moeder’s moeder.