IJda van Stam

IJda van Stam werd gedoopt op 10 december 1797 in Breukelen. Dat is de eerste gebeurtenis in haar leven die is vastgelegd. Ze is geboren voor de invoering van de burgerlijke stand en in de kerkelijke wereld was dopen wellicht belangrijker dan geboren worden. Zij zien het opgenomen worden in de kerkelijke gemeente, het opgenomen worden in het boek van Jezus en God, als belangrijker dan de geboorte op zich. Bij de katholieken werd er zo snel mogelijk na de geboorte gedoopt, bij de hervormden en gereformeerden was dat binnen enkele weken. De familie van mijn moeders kant was hervormd, in de archieven staat dat aangegeven als Nederduits Hervormd, dus van IJda kunnen we dus niet precies vaststellen wanneer ze is geboren. IJda was de tweede dochter van Dirk van Stam en Grietje de Haas en werd vernoemd naar de moeder van Grietje, die Eijtje, of Eida heette. Behalve een zus had IJda drie broers boven zich en na haar werden nog een broer en twee zussen geboren. Acht levende kinderen dus, in een tijdsbestek van zeventien jaar. Daar kunnen best nog wat jong overleden kinderen tussen zitten, maar daar vind ik geen gegevens van.

IJda trouwde op 11 mei 1822 in Nederhorst den Berg met Jan Snel, die drie jaar ouder was dan zij. Hij was veehouder en staat later in zijn leven, pas boven zijn vijftigste, vermeld als broodbakker. In 1823 wordt het eerste kind van het stel geboren. Een zoon die wordt vernoemd naar de vader van IJda, Dirk, die een jaar eerder, vijf weken voor de bruiloft van IJda en Jan, was overleden. Een jaar later, in 1824, volgt een dochter, Marretje, vernoemd naar de reeds in 1814 overleden moeder van Jan. Weer een jaar later wordt Cornelis geboren, vernoemd naar Jan’s vader en een jaar daarna volgt Willem. Jan en IJda hebben beiden een broer met die naam. Willem leeft slechts zes weken. Het jaar erna wordt Grietje geboren, vernoemd naar IJda’s moeder, maar ook Grietje overlijdt jong, in de overlijdensakte staat dat ze ‘ruim vier weken’ oud is geworden. In 1828/1829 wordt Jan geboren en eind 1829 ziet er weer een Grietje het levenslicht, echter wederom niet van lange duur. Op 3 februari 1830 overlijdt ze, zes weken oud. Op 8 januari 1831 wordt Grietje nummer drie geboren. Tien dagen later overlijdt ze alweer. In 1832 volgt er een zoon genaamd Arie en in 1835 een Hendrik. In 1836 wordt de tweede Willem geboren die op 1 maart 1837 overlijdt als hij vijf maanden oud is. In 1839 volgt dan nog een Willem, maar ook deze blijft niet leven en overlijdt op 13 april 1839 op de leeftijd van drie weken. IJda heeft dan dus in zo’n zestien jaar twaalf kinderen gekregen waarvan er zes zijn blijven leven. De drie Grietjes en drie Willems hebben het allemaal niet gered, deze namen brachten kennelijk geen geluk.

Inmiddels heb ik zoveel overlijdensaktes gezien dat ik wel kan zeggen dat de meeste mensen vroeger overleden in de winter en het vroege voorjaar. In de winter en dan vooral als de winter vorderde, was er geen vers voedsel meer, geen vitamines. Men leefde op kolen, aardappels en geweckte groenten. Sowieso was er wellicht te weinig voedsel in de grote gezinnen en waren de moeders verzwakt na ieder jaar een zwangerschap en was de borstvoeding waarschijnlijk ook niet van geweldige kwaliteit, waardoor zuigelingen snel verzwakten. Daarbij genomen de winterse kou, gebrek aan verwarming, de tochtige en vochtige huizen, en dan heb ik het niet eens over schimmel, maar ook gewoon een laag water in je huis in de natte gebieden waar Nederhorst den Berg en omgeving ook toe behoorde. Ook het drinkwater was niet zo schoon zoals we het nu gewend zijn, maar werd rechtstreeks uit de Vecht gehaald en meestal niet eerst gekookt, het gebrek aan hygiëne. Het waren harde tijden.

IJda overleed op 24 mei 1858 in Nederhorst den Berg, ze was 60 jaar. Haar man werd een stuk ouder, hij overleed op 5 maart 1871 en was toen ongeveer 76 jaar.  Het grappige is dat IJda in haar doop- en trouwakte, alsmede de overlijdensakte van haar man wordt vermeld als IJda. In haar eigen overlijdensakte en bij één huwelijk van één van haar kinderen wordt ze vermeld als Yda, en verder bij alle huwelijken van haar kinderen en hun overlijden als Ida.

(Visited 124 times, 1 visits today)

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *