Ik zag hem net weer in een artikeltje in een krant: ‘Wij betalen naar ratio’. Het woord ratio wordt steeds vaker gebruikt als men bedoelt dat iets naar verhouding verdeeld wordt. Alleen wordt ratio hier niet correct gebruikt. De uitdrukking is ‘naar rato’ en niet ‘naar ratio’. Hoe zit dit eigenlijk?
Ratio betekent denkvermogen, verstand, maar ook verhouding. Het geeft een wiskundige verhouding weer, bijvoorbeeld de ratio tussen twee zich met elkaar verhoudende gegevens, zoals hoogte en breedte bijvoorbeeld. Je kunt een ratio hebben van 5:2.
Ratio is dus een wiskundige verhouding. Naar rato betalen is ook betalen gerelateerd aan je inkomen bijvoorbeeld, dus ook naar verhouding. Sophie en David wonen samen en betalen de boodschappen naar rato van hun inkomens. Sophie verdient 2000 Euro en David 1500. Sophie stopt 100 Euro in het boodschappenpotje en David 75, ze betalen naar rato van hun inkomen. De woorden rato en ratio hebben dus wel degelijk een overeenkomst, maar in de uitdrukking ‘naar rato betalen’ kun je rato niet vervangen door ratio, dat is niet correct.
Er spelen hier dus twee dingen. De woorden lijken op elkaar en hebben ook nog deels dezelfde betekenis. Ratio lijkt wat interessanter te klinken, dus wordt er wellicht gedacht dat als je ‘rato’ gebruikt, je een letter vergeten bent en wordt die ‘i’ toegevoegd.
Voor de uitdrukking ‘naar rato’ mogen ook de volgende variaties gebruikt worden: naar rata, pro rato en pro rata.
Dan is er ook nog de uitdrukking ‘a rato van’ die vooral in België nog gebruikt wordt. De betekenis is wat dubbel. Het kan ‘voor een bedrag van’ betekenen, maar net zo goed ‘naar verhouding’. Het laat zich wat lastig vangen in een strakke betekenis. In Nederland hoor je deze uitdrukking niet echt meer in de spreektaal.
Samengevat: in de betekenis dat je naar verhouding betaalt en in combinatie met het voorzetsel ‘naar’ is de uitdrukking dus ‘naar rato’.