Hoe start je een wormenhotel?

Soms zie je iets en weet je meteen dat het goed is. Ik had al vaker gelezen over composteren en het leek me wel wat, ook al hebben we een klein tuintje. Maar zo’n composthoop in je tuin? Leek me geen goed idee. Ik had in moestuingroepen ook al de term bokashi langs zien komen en er hier en daar wat over aangeklikt, maar nee, de interesse was er niet. Tot ik iets las over de tijgerworm en een wormenhotel. Ik keek wat filmpjes over wormenhotels en hoe makkelijk je dat in je eigen tuin kunt hebben. Het was meteen goed. Nu zijn er heel dure wormenhotels te koop, maar je kunt het ook heel simpel met een paar plastic bakken doen. Daar liepen toevallig wat aanbiedingen voor bij de diverse grote meubelwarenhuizen. Nu nog wormen.

Ik plaatste een oproepje in een paar moestuingroepen op Facebook en kreeg een paar reacties. Eentje van een mevrouw die op een half uurtje rijden van ons woont. Daar mochten we wel wat wormen komen halen. Dat hebben we gedaan. Zij had haar wormenbak gemaakt van bakken van IKEA. Toen ik daar de volgende dag eens naar keek op internet, zag ik dat die stukken goedkoper zijn dan de aanbiedingsbakken die ik op het oog had. Ik kende deze bakken, mijn kinderen bewaarden er vroeger speelgoed in, ze zijn heel stevig. Het werden dus Trofast-bakken van IKEA. Zwarte, want wormen houden niet van licht en ik vond het de meest neutrale kleur voor in de tuin. Totale investering: nog geen vijftien Euro.

Ik zal stap voor stap uitleggen hoe je een wormenhotel bouwt. Je hebt dus nodig: in ieder geval drie bakken die in elkaar passen, dus bijvoorbeeld de IKEA Trofast, maar ook andere opbergboxen voldoen prima. Ik heb zelf gekozen voor vier bakken, maar drie is in principe voldoende. Je hebt één goed passende deksel nodig voor je wormenhotel.

De onderste bak, daar doe je niks mee. Die dient voor het opvangen van vocht, ook wel wormenthee of percolaat genoemd, dat uit de bakken erboven zal lekken. Dit vocht kun je verdund (1:10) gebruiken als een soort Pokon voor je planten, buiten en binnen. In de andere bakken maak je gaatjes in de bodem. Dit doe je met een boor- of schroefmachine met een boot van 6 mm. Maak lekker wat gaten, een stuk of twintig op zijn minst.

De bak zonder gaten zet je op de grond. Je zet daar twee bloempotjes in, of een steen of wat dan ook. Dat is nodig om wat afstand te creëren tot de volgende bak, zodat er ruimte is voor het vocht. Op de bloempotjes zet je één van de bakken met gaatjes. Klem strak onder deze bak een dunne doek. Hier kan het vocht wel doorheen, maar de wormen niet. Dit voorkomt dat de wormen uit de bak vallen en in het vocht in de opvangbak vallen en dood gaan. Vooral bij warm weer gaan de wormen nogal eens dieper de bak in en lopen ze het risico in de opvangbak te vallen. Het doek dus strak onder de bak waar de wormen komen klemmen!

In de eerste gaatjesbak leg je wat stro, wat papiersnippers of een verscheurde eierdoos. Dit dient om vocht op te vangen zodat de gaten minder snel verstopt raken. Hierop leg je wat groente- en fruitafval. Let er wel op dat je het een beetje klein maakt, maximaal 5 cm, dat vinden de wormen prettiger. Begin met een niet te grote hoeveelheid. Hierop leg je de wormen, samen met de compost waar ze in zaten. Nog wat papiersnippers eroverheen en het geheel wat vochtig maken en klaar ben je. Hier bovenop zet je de andere bak met de gaten en daarop dan de deksel.

Nu laat je de wormen even een weekje bijkomen en wennen aan hun nieuwe hotel. Kijk wel even, iedere dag of om de dag of ze het nog naar hun zin hebben. Daarna kun je beginnen met de bak boven de wormen langzaam te vullen met keuken- en tuinafval. Weer onderop wat droog materiaal (papiersnippers, stro) en daarop fijngesneden afval. De wormen eten niet alles! Geen gekookt eten, geen brood, geen vlees. Ook van scherp voedsel als knoflook, prei, ui en citrusvruchten, houden ze niet. Dit dus niet, of heel beperkt, toevoegen. Eierschillen mogen wel, maar ik heb gelezen alleen van gekookte eieren. De wormen zijn gek op koffieprut, daar mag het filter dan ook bij, en thee, met zakje, ligt aan het materiaal van het zakje, maar zonder nietjes uiteraard.

Als je bakken hebt met handvatopeningen dan kun je die eventueel met wat gaas of een stukje vitrage dichtmaken, anders krijg je wellicht last van fruitvliegjes. Mijn bakken lopen wat schuin af waardoor er een luchtspleet ontstaat als ze op elkaar staan terwijl de bakken gevuld zijn. Als je heel rechte bakken hebt waar geen luchtspleet tussen zit, kun je langs de bovenrand wat gaten maken zodat de wormen wat lucht krijgen. Dat hebben ze nodig!

Waar moet je op letten? Of de bak niet te droog of te nat is. Het moet eigenlijk net zo nat zijn als een spons waar niet vanzelf water uit loopt. Als het te droog is, zullen de wormen op zoek gaan naar een beter heenkomen en ook als het te nat is, zullen ze willen vluchten. Als ze lekker blijven zitten, is het dus goed. Als de bak te nat is, voeg je wat droog materiaal toe, dus wat papiersnippers, stro of een verscheurde eierdoos. Als het te droog is, voeg je wat meer nat spul toe, koffieprut of gewoon wat water, met een plantenspuit bijvoorbeeld.

Voeg ook niet teveel afval toe. Een worm eet zijn eigen gewicht in ongeveer twee dagen op en als je teveel voer toevoegt, gaat dat rotten en dus stinken. Een wormenbak stinkt in principe niet! Wormen vermenigvuldigen zich snel, maar de populatie zal zich aanpassen aan de hoeveelheid voer die wordt toegevoegd. Je kunt dus ook makkelijk wormen aan iemand anders doorgeven die een bak wil starten, dan zal de populatie in jouw bak zich snel herstellen. Als je in de bovenste bak, die je aan het vullen bent met groenafval, fruitvliegjes of iets dergelijks krijgt, kun je een laagje papiersnippers of een lap stof, jute of vitrage, bovenop het groenafval leggen. Dan zul je er geen last meer van hebben.

Wat doen de wormen ondertussen? De wormen zitten in de tweede bak van onder (boven de vochtopvangbak) en eten daar alles op. Ze zetten dat om naar compost. Als ze zo’n beetje klaar zijn in die bak, alles is gecomposteerd, zullen ze door de gaten naar de bak erboven verhuizen, die je al aan het vullen was. Check dus regelmatig waar je wormen zich bevinden. Zijn de wormen allemaal vertrokken uit de onderste bak en zit die nu vol compost? Dan is die bak dus klaar. Je kunt hem dan weghalen en een beetje laten drogen voor je de compost gaat gebruiken. Hiervoor kun je hem ook bovenop de bovenste bak zetten zodat de nog aanwezige wormen kunnen verhuizen naar de bak eronder. Je kunt dit bevorderen door ervoor te zorgen dat er licht schijnt op de compost, door de zon of door een lamp. Wormen zullen vluchten voor het licht en dus door de gaten heen naar de andere bak gaan.

Maargoed. Je hebt nu dus een bak met compost. Die haal je eruit en kun je gebruiken. Niet puur, maar vermeng het met wat potgrond of tuinaarde. De nu lege bak gaat weer bovenop! Die kun je weer gaan vullen met groenafval, zodat de wormen daarheen kunnen gaan verhuizen zodra ze met de onderliggende bak klaar zijn. Op vakantie gaan is geen probleem, de wormen kunnen best een week of drie zonder vers voer. Zet de bak niet in de volle zon, dat wordt veel te heet voor ze en dan zullen ze sterven. Ze kunnen ook niet tegen vorst, dus geef ze een beschut plekje in de tuin, waar je ze bij hevige kou beschermt door middel van bubbelfolie of iets dergelijks. Je kunt de wormenbak ook gewoon binnen zetten, in je keuken ofzo. Ik heb hem gewoon buiten staan, dat vind ik voor wormen een betere plek. De wormen wonen nu net een dag in het hotel, dus ik ga het de komende tijd beleven en zal jullie op de hoogte houden van de avonturen van mijn ‘tijgers’!

Meer over het wormenhotel vind je hier: Een wormenhotel, en dan?