Afgelopen najaar was ik in IJsland en natuurlijk vieren ze daar ook kerst, alleen hebben ze daar geen kerstman, maar kerstjongens! Inderdaad, meerdere! Het zijn er dertien en het zijn broers. Ik wil jullie het verhaal vertellen van de IJslandse kerst.
IJslanders zijn sowieso wat bijgeloviger dan wij, maar wie zegt dat het bijgeloof is? Misschien is dit land van water en vuur, van vulkanen, geisers, bubbelende modderpoelen, gletsjers en valleien wel het land waar het allemaal kan. Het schijnt dat de helft van de IJslandse bevolking denkt dat het bestaan van elfen aannemelijk is. Nog steeds worden wegen en huizen om vermoedelijke onderkomens van elfen heen gebouwd. Men gelooft dat de elfen onder rotsen, inde bergen en velden over het hele eiland wonen, maar vermoedelijk ook zeker in Gjáin! IJsland schijnt ook bevolkt te worden door trollen, kabouters, lovelings (die wonen in hagen) en het huldufolk, oftewel het verborgen volk.
Trollen wonen in de bergen en komen alleen ’s nachts tevoorschijn. In het zonlicht veranderen ze in steen. In heel IJsland kun je stenen vinden die lijken op versteende trollen. Als je Frozen hebt gezien, dan herken je wel het stuk over de trollen.
.jpeg)
De moeder van de kerstjongens, of Jólasveinar, of in het Engelse #Yule lads genoemd, is Grýla. Grýla is een oger en wordt al in de 13de eeuw beschreven. Ze is ontzettend lelijk, ze heeft bijvoorbeeld drie hoofden, hoorns, hoeven en vijftien staarten! Ze is gek op gestoofde kinderen en dan schijnen luie en stoute kinderen het lekkerst te zijn. Ze verzamelt stoute kinderen in juten zakken en als je dan als kind dacht dat ze er één of twee tegelijk mee kon nemen naar haar grot in de bergen, dan had je het mis! In de juten zakken van Grýla passen twintig kinderen en ze bindt de juten zakken vast aan één van haar vijftien staarten. Er kunnen honderd zakken aan één staart! Maar als je berouw toont, moet je worden vrijgelaten. De IJslandse kinderen worden dus al sinds jaar en dag bang gemaakt met Grýla als ze lui of stout zijn. Het was zelfs zo erg dat in 1746 door de overheid werd bepaald dat kinderen niet langer bang gemaakt mochten worden met verhalen over Grýla! Maargoed, terug naar Grýla.
Grýla is dus al heel oud en woont met haar derde man in een grot. Grýla heeft twee eerdere langdurige relaties gehad. Haar eerste man was Boli, hij was een trol en werd heel oud, dan moet je denken aan duizenden jaren. Ze hadden vele kinderen. De tweede echtgenoot van Grýla heette Gustur, na zijn overlijden heeft Grýla hem opgegeten. Haar huidige man is Leppalúdi. Hij is lui en ligt op de bank met zijn voeten op tafel te wachten tot Grýla thuiskomt.
Het echtpaar heeft ook nog een monsterlijke zwarte kat, Jólakötturinn genoemd. Deze kat eet luie kinderen die geen nieuwe kleren hebben. Dit dreigement, want dat is het, komt van het feit dat kinderen mee moesten helpen met het maken
van kleding. De IJslandse schapen moeten geschoren worden, van de wol moet garen gesponnen worden en van dat garen worden o.a. truien gebreid. Zo had je een mooi dreigement om te zorgen dat een nieuwe trui tegen kerst af moest zijn, anders werd je opgegeten door de zwarte kat!
De tekening van Grýla is gemaakt door mijn dochter Lara. (https://yoo.rs/useroverview/85883/YinYangLaraa?Ysid=76006)
Bronnen: http://www2.superior8.com/travel/13-kerstmannen-op-ijsland/, https://www.gerritspeek.nl/reizen/ijsland/diversen/ijsland_yule-lads.pdf, https://ijslandtours.nl/2018/11/26/de-13-ijslandse-kerstmannen/, http://www.ontdekijsland.nl/algemeen/ijslandsemythologie.php, http://www.ijsland-informatie.nl/kerst.html, https://www.alllovelythings.nl/a-christmas-carol-ijsland-stijl/