Hoe respect en vrijheid niet samengaan

Vrijheid. Vrijheid van meningsuiting. Zo langzamerhand denk ik dat mensen vergeten zijn wat échte vrijheid inhoudt.

Vroeger, voor het laatst in de jaren tachtig, schat ik, negentig misschien, was er nog echte vrijheid, toen werd vrijheid van meningsuiting nog echt verdedigd. Toen was het nog een echte waarde die in ere werd gehouden. Toen had men de oorlog kennelijk nog in het achterhoofd. Toen kon er nog echt op inhoud gediscussieerd worden. Toen ging het er in talkshows nog weleens hard aan toe en maakten cabaretiers nog echte scherpe grappen.

Met de komst van het respect is de vrijheid minder belangrijk geworden. Uit respect voor een ander moet je op je woorden letten, goed opletten hoe je iets formuleert. De ander kan zomaar beledigd zijn. Heeft hij dan respect voor jou? Natuurlijk zijn er de fatsoensnormen, maar dat is iets anders. Respect wordt heel erg veel verder doorgetrokken. Kijk naar het hele gedoe rond zwarte Piet. De slavernij is al in 1863 afgeschaft, maar ineens konden mensen zich beledigd voelen door de figuur zwarte Piet, omdat die de knecht of slaaf is van Sinterklaas, een witte man. Het is natuurlijk vervelend als je, als je een donkere huidskleur hebt, wordt uitgescholden voor zwarte Piet, maar mensen met rood haar worden uitgescholden voor vuurtoren. Is huidskleur belangrijker dan haarkleur? Maargoed, die kant wil ik helemaal niet op eigenlijk.

Respect en vrijheid, daar had ik het over. Een mondkapje moet je dragen uit respect voor de zorg en je kwetsbare medemens. Hoezo? Ik hoef hem dus niet te dragen omdat het beschermt tegen de overdracht van virussen, want het is bekend dat ze daar niet tegen helpen. Dus ik getuig er alleen mijn respect mee naar de zorg en mijn medemens. Verplicht. En als ik dat niet wil? Weg vrijheid. Respect gaat boven vrijheid. De regering heeft daar handig op ingespeeld met het vaccin. Ook dat neem je voor de ander, om de ander te beschermen, om de zorg te ontlasten en om groepsimmuniteit te bereiken. En als ik het niet wil? Als ik twijfel over de veiligheid? Nou, dan gaan we er eens over nadenken hoe we je kunnen dwingen. Door te dreigen dat je straks niet meer naar het buitenland mag, niet meer naar concerten en andere plekken waar veel mensen samen komen. Weg vrijheid. Mijn vrijheid sneuvelt zodat ik gedwongen respect moet tonen aan de ander.

Om nog even een stapje verder te gaan: Parler, een alternatief voor Twitter, is op 8 januari door Google en Apple uit hun playstores gehaald. Ik had nog nooit van Parler gehoord, maar heb er nu een account. Hoe een goede reclame kun je hebben? Gelukkig kun je op de site van Parler zelf nog gewoon een account aanmaken en de app downloaden. In navolging daarvan heeft Amazon zijn diensten aan Parler opgezegd en loopt het platform het risico uit de lucht genomen te worden. Waarom? Omdat Parler ‘freedom of speech’ hoog in het vaandel heeft staan. Omdat het een geduchte concurrent aan het worden is voor Big Tech, die net zo lekker bezig was om ongewenste geluiden te censureren. Parler moet een ‘robuust moderatiesysteem’ implementeren voor ze weer in de playstores terug mogen. Ze moeten gaan censureren dus. De aanleiding was het feit dat Trump aanhangers veel communiceerden via Parler en ze er nu van beticht worden aan te zetten tot geweld.

Ho, wacht even. Aanzetten tot geweld? Dat is toch echt iets anders. Ze geven alleen ruimte om mensen met elkaar te laten praten, een ontmoetingsplek. Wat daar besproken wordt, zou niet uit moeten maken. Er is vrijheid van meningsuiting, toch? Nou, die is er alleen nog in naam. In de praktijk ligt die zwaar onder vuur. Kijk naar het feit dat Trump’s Twitter account definitief en permanent verwijderd is, ongeacht wat je van de man vindt. Wat misschien nog wel veel zorgwekkender is, is dat veel mensen dit ook nog toejuichen. Diezelfde mensen zeggen ook dat er vrijheid van meningsuiting is. Hoe dan? Er is dus vrijheid van meningsuiting onder voorwaarden. Kennelijk. Je mag alles zeggen, behalve … en dan volgt er een lijstje. Dat is geen vrijheid! Vrijheid is onvoorwaardelijk. Je moet in principe alles kunnen zeggen, of zoals Voltaire het zei: “Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te mogen zeggen met mijn leven verdedigen”. Dát is vrijheid en als daar iets op afgedongen wordt, is de vrijheid weg.